Τα παραδοσιακά αρχαγγελίτικα τραγούδια του γάμου

Abstract

Η παρούσα εργασία στοχεύει στο να παρουσιάσει τα παραδοσιακά τραγούδια του γάμου στον Αρχάγγελο της Ρόδου, αναλύοντας τους στίχους τους και ερμηνεύοντας, όπου καθίσταται δυνατό τους συμβολισμούς που ενυπάρχουν σ’ αυτά σε σχέση με τα έθιμα που συνοδεύουν. Χωρίζεται σε δύο βασικά μέρη: το θεωρητικό και το ερευνητικό. Το θεωρητικό μέρος περιλαμβάνει δύο κεφάλαια, που βασίζονται στη βιβλιογραφία που υφίσταται σε σχέση με τα θέματα που αναπτύσσονται. Πιο συγκεκριμένα, στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στη λαϊκή παράδοση και τη σημασία της. Μελετάται η έννοια της «παράδοσης», ως διαδικασία και ιστορική πράξη, όπου διαμορφώνονται πολιτισμικές αξίες. Η παράδοση αποτελεί τον συνδετικό κρίκο μιας κοινωνίας που εξελίσσεται με την προσθήκη νέων στοιχείων, διατηρώντας σημαντικές πολιτισμικές αξίες στις μελλοντικές γενιές. Αναλύονται οι μορφές της λαϊκής παράδοσης και γίνεται αναφορά στην επιστήμη της Λαογραφίας και τα χαρακτηριστικά της. Επίσης, τα ήθη και τα έθιμα με γνώμονα την παράδοση και γίνεται αναφορά στο κατά πόσο διατηρούνται τα έθιμα σήμερα. Ένα σημαντικό κομμάτι της παράδοσης ενός τόπου είναι οι παραδοσιακοί χοροί και τα τραγούδια του, στοιχεία στα οποία γίνεται αναφορά στο πρώτο κεφάλαιο της παρούσας εργασίας. Προς το τέλος του πρώτου κεφαλαίου, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στο τραγούδι ως κομμάτι του λαϊκού πολιτισμού και στα γαμήλια έθιμα ανά την Ελλάδα. Τέλος, γίνεται αναφορά στα τραγούδια του γάμου σε όλη την Ελλάδα και στη σύνδεσή τους με τα έθιμα και τις τελετουργικές πράξεις που τα συνοδεύουν, στοιχεία ιδιαίτερα σημαντικά στη διατήρηση της πολιτισμικής κληρονομιάς και ταυτότητας ενός τόπου. Η μελέτη των παραδοσιακών τραγουδιών, είναι ένας τρόπος να ανιχνεύσουμε τον άυλο πολιτισμό μιας κοινότητας. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στη Ροδιακή Λαϊκή Παράδοση. Αρχικά, μεταφερόμαστε ιστορικά στους περασμένους χρόνους, όπου η Ρόδος πέρασε πολλές δυσκολίες με πολέμους και κατακτητές, μέχρι να ελευθερωθεί και να ενωθεί με τη μητέρα Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρονται οι σημαντικότεροι σταθμοί της αρχαίας ιστορίας του νησιού από το 1400 π.Χ. μέχρι τη μεσαιωνική περίοδο, με την κατάληψη της Ρόδου από τους Ιωαννίτες έως το 1522, οπότε η Ρόδος παραδίδεται ξανά στα χέρια των Τούρκων. Τέλος, παρουσιάζονται τα κυριότερα γεγονότα της νεότερης ιστορίας της Ρόδου, από το 1522 έως την ενσωμάτωση με τη Μητέρα Ελλάδα, το 1948. Ακολουθεί η αναφορά στην ιστορία του Αρχαγγέλου με ιστορικάστοιχεία από τα αρχαία χρόνια ως σήμερα. Επίσης, τα επαγγέλματα των προγόνων μας δε θα μπορούσαν να απουσιάζουν από το παρόν εγχείρημα και γι’ αυτό παρουσιάζονται τα πιο συνηθισμένα από αυτά, στα νησιά του Αιγαίου και κυρίως στη Ρόδο και τον Αρχάγγελο. Τέλος, γίνεται αναφορά στην Παναγία Τσαμπίκα, προστάτιδα του νησιού της Ρόδου, και την ιστορία της, καθώς η επίκληση σ’ αυτήν αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των γαμήλιων εθίμων και των γαμήλιων τραγουδιών στην περιοχή του Αρχαγγέλου. Στο δεύτερο μέρος της παρούσας εργασίας, το ερευνητικό, υπάρχει το τρίτο κεφάλαιο όπου παρουσιάζεται η μεθοδολογία της έρευνας. Πιο συγκεκριμένα αναφέρεται η προβληματική και ο σκοπός της, οι άξονες και οι στόχοι της, τα ερευνητικά ερωτήματα και τα μέσα συλλογής των δεδομένων. Στο τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο, παρουσιάζονται τα τραγούδια του γάμου στον Αρχάγγελο της Ρόδου και τα έθιμα που συνοδεύουν. Παρατίθενται οι στίχοι των τραγουδιών και δίνονται ηλεκτρονικές διευθύνσεις (link), όπου μπορεί κανείς να ακούσει τα εν λόγω τραγούδια. Στο τέλος της εργασίας, παρατίθενται τα συμπεράσματα που εξάγονται από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε και αναλύονται οι περιορισμοί της, όπως και ο προοπτικές της. Ακόμα, παρατίθενται προτάσεις για δράσει και πρακτικές που θα μπορούσαν να υλοποιηθούν και να αποτελέσουν την αφετηρία για τη διαφύλαξη και διάδοση των παραδοσιακών τραγουδιών του τόπου μας στις επόμενες γενιές.