Ο ρόλος της μουσικοθεραπείας σε παιδιά με διαταραχές αυτιστικού φάσματος: συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση

Abstract

Οι Διαταραχές του Αυτιστικού Φάσματος (Δ.Α.Φ.) περιλαμβάνουν δια βίου νευροαναπτυξιακές διαταραχές, το κλινικό προφίλ των οποίων αποτελείται από ελλείμματα στην κοινωνική επικοινωνία και κοινωνική αλληλεπίδραση καθώς και από περιορισμένα και επαναλαμβανόμενα πρότυπα συμπεριφοράς. Μια από τις θεραπευτικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση των Δ.Α.Φ. είναι η μουσικοθεραπεία, η οποία συνιστά τη μεθοδική χρήση της μουσικής με στόχο την προαγωγή της ισορροπίας σε συναισθηματικό, σωματικό και κοινωνικό επίπεδο. Σκοπός της παρούσας συστηματικής ανασκόπησης ήταν η διερεύνηση του ρόλου της μουσικοθεραπείας σε παιδιά με Δ.Α.Φ. Το δείγμα αποτελούνταν από 18 εμπειρικές έρευνες οι οποίες είχαν δημοσιευθεί την περίοδο 2006-2021 σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό ή ήταν μέρος διδακτορικής ή μεταπτυχιακής διατριβής, εκ των οποίων οι μισές είχαν πραγματοποιηθεί στις Η.Π.Α. Τα παιδιά θα έπρεπε να είναι ηλικίας 3-18 ετών, να φοιτούν είτε σε γενικά είτε σε ειδικά σχολεία και να μην έχουν σοβαρές αισθητηριακές διαταραχές. Σύμφωνα με τα ευρήματα, σε μεγάλο ποσοστό ερευνών η μουσικοθεραπεία διαρκεί από μισή έως και μια ώρα την εβδομάδα, πραγματοποιείται σε δωμάτια θεραπείας και η διαδικασία είναι οργανωμένη σε φάσεις καθοδηγούμενες από τον θεραπευτή. Η αποτελεσματικότητα της μουσικοθεραπείας φαίνεται να επηρεάζεται από τη βαρύτητα της Δ.Α.Φ. και εντοπίζεται σε κοινωνικοσυναισθηματικές δεξιότητες, την λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία καθώς και τον περιορισμό των στερεότυπων συμπεριφορών. Οι προτάσεις για μια αποτελεσματική χρήση της μουσικοθεραπείας σε παιδιά με Δ.Α.Φ. είναι ποικίλες, με τις κυρίαρχες να αφορούν στη δόμηση των προγραμμάτων μουσικοθεραπείας και στη χρήση ποικίλων τεχνικών. Η παρούσα βιβλιογραφική ανασκόπηση εμπλουτίζει τη βιβλιογραφία αναφορικά με τον ρόλο της μουσικοθεραπείας σε παιδιά με Δ.Α.Φ. με έναν πιο ολοκληρωμένο τρόπο συνδυάζοντας αποσπασματικά ερευνητικά ευρήματα που θίγουν διαφορετικές πτυχές του υπό μελέτη θέματος.

Autism Spectrum Disorders (ASD) are a group of lifelong neurodevelopmental disorders characterized by deficits in social communication and social interaction as well as restricted and repetitive patterns of behavior. A therapeutic approach that is used for treating ASD symptoms is music therapy, which is the methodical use of music to achieve emotional, physical and social balance. The aim of this systematic review was to investigate the role of music therapy in children with ASD. The sample consisted of 18 empirical studies published between 2006 and 2021 in a reputable journal or as a part of a doctoral or master dissertation, half of which had been conducted in the U.S.A. Children should be between 3-18 year old, attend either mainstream or special schools, and have no severe sensory impairments. According to the findings, in a large proportion of the studies, music therapy lasts half to one hour per week, takes place in therapy rooms and the therapeutic procedure is organized in therapist-led phases. The effectiveness of music therapy seems to be influenced by the severity of the ASD and it is reflected in improvement of social-emotional skills, verbal and non-verbal communication and in limitation of stereotypical behaviors. Research suggestions for an effective use of music therapy for children with ASD vary with the dominant ones concerning the structuring of music therapy programs and the use of a variety of techniques. This systematic literature review enriches the literature regarding the role of music therapy in children with ASD in a more comprehensive way by combining fragmentary research findings that address different aspects of the topic under study.