Η άμπελος στις φιλολογικές και αρχαιολογικές μαρτυρίες από την αρχαϊκή έως την ελληνιστική περίοδο: ερμηνευτική προσέγγιση στο εμπόριο και στη θρησκειολογία

Abstract

Το παρόν πόνημα έχει ως βασικό σκοπό τη σφαιρική εξέταση και ερμηνεία του ρόλου της αμπέλου σε συγκεκριμένες εκφάνσεις στη ζωή και στις δραστηριότητες του ανθρώπου στον ελλαδικό χώρο και σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Η όλη έρευνα βασίζεται σε βιβλιογραφικές πηγές, εικονογραφικά και αρχαιολογικά τεκμήρια. Έχει δε ως βασικό άξονα το χρόνο. Ως προς το χώρο δίδεται έμφαση στην Αττική η οποία αποτελεί σημείο αναφοράς λόγω του ότι παρέχει ποικίλα τεκμήρια σχετικά με την αμπελοκαλλιέργεια και τη λατρεία του Διονύσου. Οι φιλολογικές και οι αρχαιολογικές μαρτυρίες αλληλοσυμπληρώνονται και συγκρίνονται μεταξύ τους έτσι ώστε η ερευνητική διαδικασία να στηριχτεί σε αξιόπιστα συμπεράσματα. Ως εκ τούτου εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο συνδέονται χωροχρονικά η αμπελοκαλλιέργεια και η λατρεία του Διονύσου. Στο πρώτο κεφάλαιο παρατίθεται μια σύντομη έρευνα της αμπελοκαλλιέργειας στους προϊστορικούς χρόνους και δη στην εποχή του Χαλκού. Στο Δεύτερο Κεφάλαιο τονίζεται η σημασία των ομηρικών επών ως πηγή πολιτιστικών, κοινωνικών και οικονομικών συμπερασμάτων για το ρόλο της αμπέλου συνδέοντας Μυκηναϊκή, Γεωμετρική Εποχή και 8ο αιώνα π.Χ. Στο Τρίτο Κεφάλαιο δίνεται βαρύτητα στην καθιέρωση και διάδοση δημοφιλών μύθων του Διονύσου σε συνδυασμό με την ενίσχυση της λατρείας του από τον Πεισίστρατο. Παράλληλα προβάλλεται η ανάπτυξη του εμπορίου οίνου στο Β. Αιγαίο και στις Ιωνικές πόλεις της Μ. Ασίας. Στο Τέταρτο Κεφάλαιο μελετάται η Κλασική Εποχή όσον αφορά τη λατρεία του Διονύσου και την κυριαρχία του οινεμπορίου στη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο. Τέλος, στο Πέμπτο Κεφάλαιο διερευνάται η ευρύτερη επιρροή, διάδοση και παρουσία της λατρείας του θεού της αμπέλου σε συνδυασμό με τις αντιλήψεις και τις πολιτικές ανάγκες των διαδόχων του Αλεξάνδρου. Η όλη έρευνα συμπληρώνεται με γενικά συμπεράσματα και επιμύθιο με σχετικές επισημάνσεις, προεκτάσεις.