Η ίδρυση και τα πρώτα χρόνια της Σχολής Φυσικών και Μαθηματικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών (τέλη 19ου αι. - 1922): καίρια ζητήματα, μετέωρα βήματα

Abstract

Η παρούσα διατριβή διατυπώνει τη θέση ότι δύο καίρια ζητήματα δέσποσαν στον χώρο των πανεπιστημιακών σπουδών στις φυσικές και μαθηματικές επιστήμες από τα τέλη του 19ου αιώνα έως την έναρξη του μεσοπολέμου. Το πρώτο σχετιζόταν με το αίτημα το Πανεπιστήμιο Αθηνών να παρέχει μία εξειδικευμένη εκπαίδευση στις φυσικές επιστήμες, είχε επίκεντρο τις χημικές σπουδές και επαγγελία τη δημιουργία ενός επιστημονικού δυναμικού προσανατολισμένου στον παραγωγικό τομέα της οικονομίας. Το δεύτερο συνδεόταν με τη συζήτηση για τις αποστολές του Πανεπιστημίου και συγκεκριμένα με την προβολή της επιδίωξης να ενισχυθεί η ερευνητική διάσταση στο έργο του, παράλληλα με την εκπαιδευτική αποστολή. Τα δύο ζητήματα συνδυαστικά ανέδειξαν ένα μείζον τρίτο: την εξεύρεση των πόρων που θα εξασφάλιζαν μία ανάπτυξη σύστοιχη με τις νέες προτεραιότητες για την εκπαίδευση και την έρευνα. Υπό το πρίσμα αυτών των καίριων ζητημάτων η διατριβή εξετάζει την πορεία προς την ίδρυση της Φυσικομαθηματικής Σχολής και τα πρώτα χρόνια της αυτόνομης λειτουργίας της. Κύριοι άξονες της μελέτης είναι η συγκρότηση, αφενός, του καθηγητικού σώματος και, αφετέρου, του επιστημονικού προσωπικού των εργαστηρίων και των μουσείων το οποίο, στο εξεταζόμενο διάστημα, είχε λάβει κρίσιμο μέγεθος που ευνοούσε αλλαγές στο ακαδημαϊκό επάγγελμα. Ειδικότερα, η διατριβή διερευνά τις διεργασίες γύρω από την ίδρυση του Τμήματος Χημείας. Αναδεικνύει τις βαθύτερες χρονικές ρίζες του εγχειρήματος και ερμηνεύει την τελική ίδρυση του χημικού πτυχίου με βάση τη συνθήκη που όρισαν τρεις αλληλένδετες παράμετροι: οι επιρροές από την ευρωπαϊκή συζήτηση για την ανώτατη εκπαίδευση και οι τροπές της λόγω της βίωσης του πολέμου· οι εσωτερικές συνθήκες στην Ελλάδα και η επιδίωξη να διατυπωθεί ένα αφήγημα με οραματική προοπτική για τη χώρα· καθώς και σχέδια για τον ρόλο της Ελλάδας εντός μίας ευρύτερης κατανομής ισχύος στον γεωπολιτικό χάρτη.