Η χειρωνακτική εργασία, στάσεις γύρω από αυτή και ο θεσμός της δουλείας στην Αρχαία Ελλάδα

Abstract

Στην παρούσα εργασία θα γίνει μια προσπάθεια προσέγγισης και μελέτης των εννοιών της χειρωνακτικής εργασίας, της δουλείας, της κοινωνικής τάξης και των αντιλήψεων/στάσεων των Ελλήνων απέναντι στην εργασία, από τα ομηρικά έπη έως τα κλασικά χρόνια. Σκοπός είναι να διερευνηθούν οι αντιλήψεις της εποχής μέσα από τα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και να παρουσιαστεί ο σχετικός διάλογος ανάμεσα στους μελετητές του αρχαίου κόσμου όσον αφορά στη χειρωνακτική εργασία. Τα βασικά ερωτήματα που θα απαντηθούν αφορούν κυρίως στις κοινωνικές αντιλήψεις γύρω από την χειρωνακτική εργασία. Ποια η νοηματοδότηση των εννοιών σχολή και ασχολία; Πώς όφειλε ο πολίτης να αξιοποιεί τον ελεύθερό του χρόνο, με βάση τους νόμους και τις υποχρεώσεις του απέναντι στην πόλη; Σε ποιο βαθμό ο μετασχηματισμός της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας, σε οικονομικό και σε πολιτικό επίπεδο, και η επιδίωξη του ατομικού οφέλους και της οικιακής οικονομίας επηρέασαν τις στάσεις για την εργασία; Ποια η θέση των δούλων και κατά πόσο η εργασία τους διασφάλιζε τις προϋποθέσεις για την την άσκηση των καθηκόντων των ελεύθερων πολιτών; Μέσα στο θεωρητικό πλαίσιό της, θα διερευνηθεί, επίσης, κατά πόσο οι χειρώνακτες και οι δούλοι αποτελούσαν ενιαίο κοινωνικό στρώμα και αν τελικά αυτό καθόρισε την ίδια τους τη θέση μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Πάντως, η έρευνα σε ένα τόσο ευρύ πεδίο αφήνει πάντα περιθώρια για περαιτέρω προβληματισμούς, οι οποίοι θα αναδυθούν στην πορεία.