Κοινωνικές, πολιτισμικές και ηθικές προεκτάσεις της εγκυμοσύνης: έρευνα στη Λέσβο

Abstract

Ο βασικός άξονας προβληματισμού της παρούσας έρευνας αποτελείται από την ανάλυση των εξής ζητημάτων: την κατάδειξη των ηθικών προκλήσεων και διλημμάτων που καλείται να αντιμετωπίσει μια μέλλουσα μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, την κοινωνική επίδραση και πολιτισμική σημασία του υπερηχογραφήματος αυχενικής διαφάνειας και, τέλος, την περιγραφή κι ερμηνεία των πρακτικών και των προβλημάτων που συνδέονται με την εγκυμοσύνη. Η βιβλιογραφική πλαισίωση της εργασίας βασίζεται κυρίως στα έργα της Rayna Rapp (1999) για την αμνιοκέντηση, των Aigli Chatjouli, Ivi Daskalaki & Venetia Kantsa (2015) για τη χρήση των τεχνολογιών στην αναπαραγωγή, της Eugenia Georges (2008) για την ιατρικοποίηση της αναπαραγωγής στην Ελλάδα, της Heather Paxson (2004) για την ηθική και τον οικογενειακό προγραμματισμό των σύγχρονων Ελληνίδων, και τέλος, στο ανθρωπολογικό έργο της Αίγλης Χατζούλη (2012) για τα άτομα με θαλασσαιμία στην Ελλάδα. Οι συνομιλήτριες της παρούσας έρευνας είναι όλες οι έγκυες γυναίκες που κατοικούν μόνιμα στη Λέσβο κι έχουν πραγματοποιήσει την εξέταση της αυχενικής διαφάνειας, καθώς και επαγγελματίες υγείας που εργάζονται με τον εν λόγω πληθυσμό. Η μέθοδος προσέγγισης είναι η τεχνική της χιονοστιβάδας (snowball technique), ενώ το σύνολο των συμμετεχόντων στην έρευνα αποτελείται από εννέα έγκυες γυναίκες, δύο μαίες και έναν μαιευτήρα-γυναικολόγο, οι οποίοι παραχώρησαν συνεντεύξεις στην ερευνήτρια. Η ανάλυση των συνεντεύξεων οδήγησε στη διαμόρφωση τεσσάρων θεματικών κατηγοριών: σωματικοποιημένη και συναισθηματική εμπειρία της εγκυμοσύνης, προγεννητικός έλεγχος, πηγές πληροφόρησης και έμφυλες σχέσεις, οι οποίες παρουσιάζονται στα αντίστοιχα κεφάλαια. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται τα συμπεράσματα που έχουν εξαχθεί μετά την επεξεργασία των αποτελεσμάτων και διατυπώνονται προτάσεις για μια περαιτέρω αξιοποίηση της παρούσας έρευνας, καθώς και ορισμένοι προβληματισμοί. Τέλος, παρατίθεται ως παράρτημα ο οδηγός των συνεντεύξεων. Συνοψίζοντας, προβληματικές όπως η πολιτικοποίηση της ιατρικής επιστήμης και της ανθρώπινης ζωής, η βιοεξουσία, οι βιοηθικές προσδοκίες ότι οι ιατρικές τεχνολογίες θα χρησιμοποιηθούν ευεργετικά, οι ηθικές της γυναικείας ταυτότητας, η νέα αναπαραγωγική παγκόσμια τάξη, νέες τεχνολογίες, νέες μοριακές και γενετικές διαστάσεις της βιοπολιτικής στην ύστερη νεωτερικότητα καθώς και το πλαίσιο έμφυλων ιδεολογιών σύμφωνα με το οποίο αποδίδεται στις γυναίκες η κύρια ευθύνη της υγείας, της ευεξίας και της επιτυχίας των παιδιών πλαισιώνουν την ακόλουθη ερευνητική εργασία και οδήγησαν στην ανάγκη πραγματοποίησής της.