Η συμβολή της προφορικής μαρτυρίας στην καταγραφή του λαϊκού πολιτισμού: το παράδειγμα του Δασοχωρίου Σερρών

Abstract

Η Λαογραφία είναι μια επιστήμη που περιλαμβάνει όλες τις εκφράσεις του λαού και όλες τις εκδηλώσεις του, εστιάζοντας το ενδιαφέρον της στην παράδοση. Μελετά τους λεγόμενους «ιστορικούς λαούς», δηλαδή αυτούς που ανέπτυξαν τη γραφή και άφησαν πίσω τους γραπτά μνημεία, αλλά και εκείνους που υπάρχουν μέχρι και σήμερα. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η Λαογραφία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με άλλες επιστήμες, όπως η Ιστορία, η Κοινωνιολογία, η Πολιτική, η Θεολογία, η Ιατρική κ.ά., αφού αποτελεί ένα συνονθύλευμα διαφόρων στοιχείων της καθημερινότητας και της ζωής των ανθρώπων. Σε γενικές γραμμές, η Λαογραφία εξετάζει το λαϊκό πολιτισμό, ο οποίος σύμφωνα με το Γ. Κατσαδώρο (2013) «δεν είναι μουσειακό είδος, είναι ζωντανός και εξελίσσεται, και γι’ αυτό το λόγο όσο έχουμε λαό θα έχουμε και λαϊκό πολιτισμό». Η παρούσα εργασία εντάσσεται στο ευρύτερο αντικείμενο της Λαογραφίας και η πρωτοτυπία της έγκειται στο γεγονός ότι δεν έχει ασχοληθεί κανείς με το συγκεκριμένο θέμα επίσημα πέρα από τον Περικλή Γιαντσελίδη το 1971. Μέσα από την εργασία αυτή επιδιώκεται η καταγραφή του «λαογραφικού πλούτου» του Δασοχωρίου Σερρών, εστιάζοντας σε σημεία, όπως η κοινωνική συγκρότηση, τα ήθη και τα έθιμα, αλλά και η λαϊκή τέχνη του τόπου μέσα από μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής. Πιο συγκεκριμένα, επιμέρους στόχοι της εργασίας είναι η διάσωση των εθίμων της περιοχής ως πολιτιστική κληρονομιά των απόγονων, η εξήγηση σημερινών εθίμων, καθώς και η εξέλιξή τους από παλιά. Για τις ανάγκες της παρούσας εργασίας πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις με 12 κατοίκους του χωριού στο Δασοχώρι τον Αύγουστο του 2014.Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων της παρούσας έρευνας διαπιστώθηκε ότι η Λαογραφία αποτελούσε και αποτελεί ακόμη και σήμερα ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής των κατοίκων του Δασοχωρίου. Καθοριστικό ρόλο για την ανάπτυξη του χωριού διαδραμάτισε το γεγονός ότι αυτό βρισκόταν σε πολύ μικρή απόσταση από την Τζουμαγιά (Ηράκλεια). Όσον αφορά την καθημερινότητα των κατοίκων, αλλά και τον τρόπο ζωής τους αυτός ήταν βαθιά επηρεασμένος τόσο από προλήψεις-δεισιδαιμονίες, όσο και από ήθη και έθιμα που έφεραν ως πρόσφυγες από την ανατολική Θράκη. Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο για το ποιος έφτασε πρώτος στο χωριό (Βιζιώτες ή Κισσανιώτες) με βάση τα επίσημα στοιχεία. Το μόνο κοινά αποδεκτό από τις μαρτυρίες των κατοίκων ήταν η αντιπαλότητα που είχαν μεταξύ τους εξαιτίας της διεκδίκησης γης. Αυτό που είναι σημαντικό να αναφερθεί είναι το γεγονός ότι παρά τις αντιξοότητες που αντιμετώπισαν οι κάτοικοι, αλλά και παρ’ όλες τις διαμάχες που είχαν, κατάφεραν να συμβιώσουν αρμονικά, να μην χάσουν ποτέ τη θέληση τους για τη ζωή και να πετύχουν μέσα από τραγούδια, μύθους, παραμύθια κ.ά. να ψυχαγωγηθούν και να διασκεδάσουν. Άλλωστε, οι Δασοχωρίτες πάντα έβρισκαν και συνεχίζουν να βρίσκουν ευκαιρίες για να γλεντήσουν με τη ψυχή τους.

Laography (Folklore) is a science that includes all of the people’s ways of expressions and all their events, focusing on tradition. It studies the so-called "historical peoples", i.e. those who developed the script and left behind written monuments, but also those that exist to this day. It is important to mention that folklore is inextricably linked to other disciplines, such as History, Sociology, Politics, theology, Medicine, etc. since it is a patchwork of different elements of the everyday life and lives of people. In general, folklore studies the folk culture, which according to G. Katsadoros (2013) "is not a museum piece, it is alive and evolving, and for this reason for as long as we have “peoples” we will have folk culture".This work fits into the broader subject of Folklore and its originality lies in the fact that no one has addressed the specific issue officially except for Pericles Giantselidis 1971. Through this work we seek to record the "folkloric wealth" of Dasochori Serres focusing on points such as social structure, traditions and customs, and folklore of the place through testimonies of the residents of the area. More specifically, addintional objectives of this work is to rescue the traditions of the area as a cultural heritage of the descendants, the explanation of current customs and how they have developed from the past. For the purposes of this study we interviewed 12 villagers in Dasochori in August 2014.An analysis of the results of this study found that Folklore was and is still an important part of the residents lives of Dasochori. A key role for the development of the village was the fact that it was very close to Tzoumagia (Heraclea). With regard to their daily life, but also their way of life it was deeply influenced both from prejudices-superstition as well as from customs that refugees brought with them from Eastern Thrace. However, it is unclear as to who first arrived in the village (Viziotes or Kissaniotes) based on official figures. The only thing commonly accepted by the testimonies of the residents was the rivalry between them because of the land claims. What is important to mention is the fact that despite the hardships that they faced, and all their disputes they had, they managed to live together harmoniously, never losing their will for life and succeed through songs, myths, fairy tales, etc. to be entertained and have fun. Besides, Dasochorites always found and continue to find opportunities to have fun from the bottom of their heart.