Λογοτεχνία και γραμματισμός: αναγνωστικές δραστηριότητες στη γωνία της βιβλιοθήκης

Abstract

Στο πρώτο μέρος της εργασίας θα αναφερθούμε σε θεωρίες σχετικές με τον τρόπο με τον οποίο αναδύονται οι δεξιότητες της γραφής και της ανάγνωσης. Αρχικά θα μιλήσουμε για την φυσιολογία της μάθησης θα αναφερθούμε δηλαδή στον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουμε. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στη σχέση του προφορικού με το γραπτό λόγο και θα αναφέρουμε επιγραμματικά τα συμπεράσματα που διατυπώνει ο Vygotsky (1997), όπως προκύπτουν από τη μελέτη της εξελικτικής πορείας του γραπτού λόγου και αφορούν πρακτικές εφαρμογές στην εκπαίδευση. Ακολούθως θα αναφερθούμε στον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η γραφή και η ανάγνωση στο παιδί της προσχολικής ηλικίας, θα ασχοληθούμε με το φαινόμενο του «γραμματισμού» και με τους παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάδυση του (περιβάλλων γραπτός λόγος, οικογένεια) πολύ πριν το παιδί φτάσει στο σχολείο. Έπειτα θα αφιερώσουμε ένα μεγάλο μέρος της εργασίας μας στη φιλαναγνωσία. Θα δείξουμε ότι εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα βιώματα του παιδιού στην περίοδο που έρχεται σε επαφή με την ανάγνωση και τη γραφή. Θα αναφερθούμε στο ρόλο της οικογένειας και του νηπιαγωγείου στην καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας αλλά και στο ρόλο της Πολιτείας και άλλων φορέων προς αυτόν το σκοπό. Επίσης θα αναφερθούμε στην παιδική λογοτεχνία και στη σχέση της με το παιδί προσχολικής ηλικίας και το νηπιαγωγείο. Στην πορεία της εργασίας μας θα διαπιστώσουμε πως η πρώιμη έκθεση και η επαφή του παιδιού με τη λογοτεχνία και με το γραπτό λόγο γενικότερα, συμβάλλει στην ανάδυση του γραμματισμού. Έτσι δημιουργείται ανάμεσα στο παιδί και το βιβλίο μια συνεχής αλληλοτροφοδοτούμενη σχέση. Παιδιά που από πολύ μικρή ηλικία έχουν γνωρίσει τις απολαύσεις και τις δυνατότητες των κειμένων γίνονται κατά κανόνα οι αυριανοί συνειδητοί αναγνώστες, ενώ παιδιά που απλώς έχουν μάθει να διαβάζουν και να γράφουν θα αποτελέσουν κατά πάσα πιθανότητα, τους μελλοντικούς εγγράμματους, μεν, αλλά όχι απαραίτητα και αναγνώστες. Η προσφορά των προσχολικών χρόνων στην προσέγγιση της λογοτεχνίας και στη διαμόρφωση στάσης απέναντι στο διάβασμα είναι ιδιαίτερα σημαντική για το παιδί –μελλοντικό αναγνώστη (Γιαννικοπούλου, 1998). Στο δεύτερο μέρος της εργασίας μας θα παρουσιάσουμε τη διδακτική μας παρέμβαση, με δραστηριότητες τις οποίες θα πραγματοποιήσουμε στο νηπιαγωγείο. Θα φέρουμε τα παιδιά σε επαφή με τα διάφορα είδη βιβλίου και ιδιαίτερα με τη λογοτεχνία όπως τα παραμύθια, οι μύθοι, οι μικρές ιστορίες, τα ποιήματα, το θέατρο. Θα τα παροτρύνουμε να συμμετέχουν σε μια σειρά από ενέργειες και δράσεις που θα τα φέρουν πιο κοντά στο βιβλίο προσθέτοντας με αυτήν μας την παρέμβαση έναν επιπλέον παράγοντα στο να γίνουν τα παιδιά μελλοντικοί αναγνώστες. Μέσα από τις δραστηριότητες μας θα βοηθήσουμε τα παιδιά να καλλιεργήσουν τον προφορικό τους λόγο συμμετέχοντας σε συζητήσεις, καλλιεργώντας ταυτόχρονα και το λεξιλόγιο τους. Θα τα βοηθήσουμε να αναπτύξουν γνώσεις για το τεχνικό κομμάτι της ανάγνωσης, (διαβάζουμε από πάνω προς τα κάτω, από αριστερά προς τα δεξιά, διαβάζουμε το κείμενο και όχι τις εικόνες, γνωρίζουμε την αρχή και το τέλος του βιβλίου). Επίσης να αναπτύξουν γνώσεις γύρω από τα βιβλία (συγγραφέας, εικονογράφος, τίτλος, εκδοτικός οίκος) κ.α. Θα προσπαθήσουμε να τους εμπνεύσουμε την αγάπη για το διάβασμα και να τους καλλιεργήσουμε την υποχρέωση για τη φροντίδα των βιβλίων. Επίσης θα προσπαθήσουμε να καλλιεργήσουμε τη φαντασία τους και να τα βοηθήσουμε να εκφραστούν δημιουργικά με διάφορους τρόπους όπως για παράδειγμα να δημιουργήσουν ιστορίες, παραμύθια, να ζωγραφίσουν, να δραματοποιήσουν κ.α. Τέλος στο τελευταίο μέρος της εργασίας μας, θα παρουσιάσουμε τα συμπεράσματα μας.