Οι Εβραίοι στην Αλβανία στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Abstract

Ο περισσότερος κόσμος ακόμα και σήμερα δεν γνωρίζει ότι μια μικρή χώρα όπως η Αλβανία αποδείχτηκε ένας πραγματικός γίγαντας όσο αφορά όχι μόνο τους εβραίους που ζούσαν στα εδάφη της αλλά και αυτούς που μετανάστευσαν σε αυτήν πριν από την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και κατά την διάρκεια του. Η Αλβανία είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο όπου ο αριθμός του εβραϊκού πληθυσμού της τετραπλασιάστηκε μετά τον πόλεμο. Από τα αρχεία τα οποία έχουν διασωθεί γίνεται μόνο μια αναφορά για εκτόπιση μιας και μόνο οικογένειας, περά από αυτό όμως δεν εκτοπίστηκε κανένας άλλος εβραίος τόσο στο θρήσκευμα όσο και στην καταγωγή, ούτε παραδόθηκε για τους ίδιους λόγους στις φασιστικές και ναζιστικές δυνάμεις που κατέλαβαν την χώρα. Όπως θα δούμε και στην εργασία πολλές οικογένειες έβαλαν σε κίνδυνο τις ζωές τους για να προστατέψουν τους εβραίους. Όπως μας αναφέρει ο Zakino Matatia «Οι πρώτοι, δηλαδή αυτοί που ήταν πιο γεροί, πήγαν στην Περιφέρεια και συναντηθήκαν με τον Περιφερειάρχη, και αυτός τους καθησύχασε και τους είπε να μην φοβούνται για τίποτα. Γιατί εάν πάρουν εσάς θα πάρουν εμάς πρώτα και μετά εσάς. Για αυτό η βοήθεια του αλβανικού λαού, του λαού του Αυλώνα ήταν εξαιρετικά ζωτικής σημασίας για εμάς τους εβραίους του Αυλώνα.» Πολλοί συγγραφείς αναφέρονται στις ιδιότητες και την αρετή του αλβανικού λαού όπως το έθιμο της μπέσας, και της φιλοξενίας, για να αποδώσουν εκεί την διάσωση των εβραίων. Ήταν όμως πραγματικά μόνο αυτό που ώθησε τους αλβανούς να βοηθήσουν τους εβραίους ενώ σχεδόν σε όλη την Ευρώπη συνέβαινε το αντίθετο; Η πραγματικότητα πιστεύω ότι βρίσκεται και κάπου αλλού. Περά από τα ήθη και τα έθιμα, δεν πρέπει να ξεχάσουμε τις ιστορικές συνθήκες αλλά και τη κοινωνική θέση που κατείχαν στην Αλβανία οι εβραίοι.Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι η προστασία των εβραίων στην Αλβανία πραγματοποιήθηκε χάρη σε δυο βασικούς παράγοντες που τους διέπει μια σχέση αλληλεξάρτησης. Αυτοί οι παράγοντες είναι αφενός η έμπρακτη βοήθεια που δεχτήκαν από τον πληθυσμό ανεξαρτήτως θρησκείας, αφετέρου η στάση που κράτησαν οι αλβανικές κρατικές αρχές.

The Jews in Albania during the II World War