Διαφυλικές διαφορές στις διαστάσεις κοινωνικού κεφαλαίου και στην εμπειρία της δια βίου μάθησης: έρευνα στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας

Abstract

Σε κάθε πολιτισμένη και αναπτυγμένη κοινωνία, η εκπαίδευση θεωρείται ως απαραίτητος δείκτης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και προόδου. Ο ίσος ρόλος ανδρών και γυναικών και η δυνατότητα ίσης πρόσβασης στο εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί παράγοντα που παραπέμπει σε μία αναπτυγμένη και προοδευτική κοινωνία. Παράλληλα, η ενίσχυση και αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου αποτελεί προϋπόθεση για την επίτευξη κοινωνικής, πολιτισμικής και οικονομικής ευημερίας. Εντούτοις, για τη βιωσιμότητα της ανάπτυξης είναι απαραίτητη η αναγνώριση του σημαντικού ρόλου και της αξίας των γυναικών. Το παρόν πόνημα γίνεται στα πλαίσια της πτυχιακής εργασίας για το Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Σκοπός είναι η διερεύνηση τυχόν διαφοροποιήσεων ανάμεσα στα δύο φύλα όσον αφορά στον τρόπο προσέγγισης της δια βίου μάθησης από τους άνδρες και γυναίκες εκπαιδευόμενες, καθώς και των διαφορών στις βασικές διαστάσεις του κοινωνικού κεφαλαίου. Στο πρώτο μέρος της διατριβής επιχειρείται μία θεωρητική επισκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας σε θέματα που αφορούν στην έννοια της δια βίου μάθησης, του κοινωνικού κεφαλαίου, καθώς και της βιβλιογραφίας και των θεωρητικών προσεγγίσεων για την επιρροή του παράγοντα φύλο στην εκπαίδευση. Από την αναδίφηση της βιβλιογραφίας διαπιστώθηκε ότι ενώ οι θεωρίες και οι έρευνες για το φύλο και την εκπαίδευση είναι αρκετά διαδεδομένες, υπάρχει ένα βιβλιογραφικό κενό σχετικά με την επιρροή του παράγοντα φύλο στη δια βίου εκπαίδευση. Για το λόγο αυτό, μέσα από τη μελέτη των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας στην Ελλάδα και τη διεξαγωγή έρευνας, επιχειρείται μία σκιαγράφηση των τάσεων στις τυχόν διαφοροποιήσεις των δύο φύλων στη δια βίου μάθηση. Αναλύοντας δευτερογενή δεδομένα, διερευνάται η εμπειρία των ανδρών και των γυναικών εκπαιδευομένων από τα ΣΔΕ, καθώς και οι τυχόν διαφορές στο κοινωνικό τους κεφάλαιο. Οι εκπαιδευόμενοι στα ΣΔΕ αποτελούν μία ιδιαίτερη ομάδα ατόμων, με ομοιογενή δημογραφικά και κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά. Πρόκειται για άτομα που εγκατέλειψαν την αρχική εκπαίδευσή τους στο συμβατικό σχολείο για διάφορους λόγους και δεν ολοκλήρωσαν την υποχρεωτική εκπαίδευση. Σε μία μεταγενέστερη φάση της ζωής τους, όντες ενήλικες πλέον, επανέρχονται στην εκπαιδευτική διαδικασία και εμπλέκονται εκ νέου με τη μάθηση μέσα από τη φοίτησή τους στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας. Αυτή η εμπειρία της «δεύτερης ευκαιρίας» είναι που μελετά η παρούσα διατριβή, δίνοντας έμφαση στον παράγοντα φύλο.

Για το λόγο αυτό, μέσα από τη μελέτη των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας στην Ελλάδα και τη διεξαγωγή έρευνας, επιχειρείται μία σκιαγράφηση των τάσεων στις τυχόν διαφοροποιήσεις των δύο φύλων στη δια βίου μάθηση. Αναλύοντας δευτερογενή δεδομένα, διερευνάται η εμπειρία των ανδρών και των γυναικών εκπαιδευομένων από τα ΣΔΕ, καθώς και οι τυχόν διαφορές στο κοινωνικό τους κεφάλαιο. Οι εκπαιδευόμενοι στα ΣΔΕ αποτελούν μία ιδιαίτερη ομάδα ατόμων, με ομοιογενή δημογραφικά και κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά. Πρόκειται για άτομα που εγκατέλειψαν την αρχική εκπαίδευσή τους στο συμβατικό σχολείο για διάφορους λόγους και δεν ολοκλήρωσαν την υποχρεωτική εκπαίδευση. Σε μία μεταγενέστερη φάση της ζωής τους, όντες ενήλικες πλέον, επανέρχονται στην εκπαιδευτική διαδικασία και εμπλέκονται εκ νέου με τη μάθηση μέσα από τη φοίτησή τους στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας. Αυτή η εμπειρία της «δεύτερης ευκαιρίας» είναι που μελετά η παρούσα διατριβή, δίνοντας έμφαση στον παράγοντα φύλο.In every civilized and developed society, education is regarded as a necessary indicator of economic and social development and progress. The equal roles of men and women and access for all to the education system is a factor that refers to a developed and progressive society. At the same time, human capital development is a prerequisite for achieving social, cultural and economic prosperity. However, sustainable development is essential in order to identify the important role and value of women. This dissertation has been written in the framework of undergraduate studies at the Department of Sociology, University of the Aegean. The aim is to investigate any differences in the way men and women adult education students approach lifelong learning, as well as differences in the basic dimensions of social capital. In the first part of this thesis a theoretical overview is attempted on issues related to the concept of lifelong learning, social capital and literature review is conducted on the impact of the gender factor on education. Literature and research review so far has shown that while gender theories is quite developed and research relating gender and education is quite widespread, there still exists a bibliographic gap on the influence of the gender factor in lifelong learning. For this reason, research was conducted in Second Chance Schools in Greece in an attempt to explore any gender differences in lifelong learning. Through data analysis, the lifelong learning experience as perceived by men and women students in Second Chance Schools was recorded. Second Chance Schools students are individuals presenting relevant homogeneity in their demographic and socio-economic characteristics. They are individuals who had abandoned their attendance in conventional school for various reasons and did not complete compulsory education. In a later stage of their lives, being adults now, they return to involve themselves once again in the educational process by attending Second Chance Schools. This "second chance" experience is under exploration and review in the present dissertation, with an emphasis on gender differences in the way lifelong learning is perceived.