Η κοινωνική διάσταση των ΜΜΕ: τηλεοπτική βία και εγκληματικότητα

Abstract

Στην εργασία που ακολουθεί θα προσπαθήσουμε να προσδιορίσουμε τις επιδράσεις και τον ρόλο των ΜΜΕ στην κατασκευή της κοινωνικής πραγματικότητας. Από άποψη κοινωνιολογική, η μαζική επικοινωνία έχει τον χαρακτήρα μιας κοινωνικής σχέσης στην οποία συμμετέχει ένας μεγάλος αριθμός ατόμων και ομάδων. Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας απευθύνονται στο ευρύ κοινό στη λεγόμενη κοινή γνώμη. Σύμφωνα με την κοινωνικό-ψυχολογική οπτική, η κοινή γνώμη περιλαμβάνει όλους τους τρόπους συμπεριφοράς και τις απόψεις τις οποίες πρέπει κάποιος να εξωτερικεύσει δημοσίως και να υιοθετήσει, εάν δεν επιθυμεί να απομονωθεί. Η επίδραση της κοινής γνώμης και των ΜΜΕ είναι αμφίδρομη και η λειτουργία των ΜΜΕ δεν συνίσταται στην αναπαραγωγή αλλά στην παρουσίαση της κοινής γνώμης. Η κοινή γνώμη περιγράφει για όλα τα συστήματα, συμπεριλαμβανομένων και των ΜΜΕ, την άλλη τη μη προσβάσιμη πλευρά των ορίων τους. Παρακάτω θα παρουσιάσουμε εάν τα ΜΜΕ μεταδίδουν στο κοινό, συστήματα συμβόλων με τη μορφή πληροφοριών, ειδήσεων και απόψεων επηρεάζοντας αποφασιστικά την ερμηνεία της πραγματικότητας. Επίσης θα αναφέρουμε πως η Κοινωνιολογία των ΜΜΕ μελετά την περιγραφόμενη πραγματικότητα από τα ΜΜΕ και πώς οι μηχανισμοί των ΜΜΕ συνδέονται με τον φόβο θυματοποίησης και τις εκτιμήσεις του κοινού για το εγκληματικό φαινόμενο όπως αυτό προβάλλεται τηλεοπτικά. Η εικόνα που έχει το κοινό για την εγκληματικότητα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις πληροφορίες που παρέχουν τα ΜΜΕ γι' αυτήν. Τα ΜΜΕ δεν το βοηθούν να καταλάβει ούτε τις βαθύτερες αιτίες της εγκληματικότητας ούτε το πώς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει πιθανή του θυματοποίηση. Μέσα από τις κοινωνικό-ψυχολογικές θεωρίες θα ερμηνεύσουμε και θα κατανοήσουμε τη θέση της τηλεοπτικής βίας μέσα στο επικοινωνιακό σύστημα. Γιατί προβάλλεται τηλεοπτικά η βία, ποιους σκοπούς εξυπηρετεί; Πως στέκεται το κοινό απέναντι στην τηλεοπτική βία; Πώς αντιμετωπίζουν τα παιδιά την τηλεοπτική βία; Πώς επιδρούν τα ΜΜΕ στα παιδιά; Οι βίαιες απεικονίσεις και οι επιδράσεις τους στα νεαρά άτομα έχει αποσπάσει την προσοχή των κοινωνικών επιστημόνων και στόχος της εργασίας είναι να παρουσιάσει εν μέρει τη σχέση «αιτίου» ή «ερεθίσματος» (Βίαια τηλεοπτικά προγράμματα) και «αποτελεσμάτων» ή «επιδράσεων» (επιθετική συμπεριφορά). Ωστόσο παρά τα κοινωνιολογικά δεδομένα και τις υπάρχουσες έρευνες, το ζήτημα της συμβολής ή όχι της τηλεόρασης στην εκδήλωση ή αύξηση της επιθετικής συμπεριφοράς των ατόμων παραμένει αμφιλεγόμενο. Ο ρόλος της Reality ΤV στην εμπορική τηλεόραση και οι συνέπειές της στο ευρύ κοινό. Καταστάσεις οι οποίες θεωρούνταν ότι συμβαίνουν μόνο στην σε ταινίες επιβεβαιώνονται και στην πραγματικότητα. Παραδείγματα από την ελληνική και ξένη τηλεόραση. Τέλος, η κοινωνική επίδραση των ΜΜΕ και η μελέτη των διάφορων «κοινωνικών κατηγοριών» που χαρακτηρίζονται από τις δικές τους ιδιαίτερες στάσεις, γνώσεις και πεποιθήσεις με άλλα λόγια από το δικό τους «υποπολιτισμό» είναι αυτές που θα καθορίσουν τον τρόπο που θα ερμηνεύσουν, θα «αποκωδικοποιήσουν οι δέκτες τα μηνύματα των ΜΜΕ και την επίδραση των μέσων στο κοινό τους.