Η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Abstract

Η εργασία αυτή έχει ως σκοπό την ανάλυση του ζητήματος αυτού, το κατά πόσο δηλαδή η ΕΕ είναι ασφαλής σε ότι αφορά τον ανεφοδιασμό της σε ενεργειακούς πόρους, και την παρουσίαση των αποθεμάτων, των προμηθευτών, των εργαλείων, των μεθόδων και των διαδρόμων μεταφοράς, παραγόντων που έχουν άμεσα σχετικών με την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ. Τα πρώτα τρία κεφάλαια είναι περισσότερα θεωρητικά. Συγκεκριμένα, το πρώτο κεφάλαιο αφορά στην ενεργειακή πολιτική της ΕΕ, μια πολιτική η οποία βρίσκεται σε νέα χάραξη λόγω της σημασίας της ενέργειας στη σύγχρονη παγκόσμια οικονομία. Έτσι, παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά της πολιτικής αυτής και οι άξονες γύρω από τους οποίους αυτή χτίζεται, η Νέα Πράσινη Βίβλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και οι στόχοι που αυτή θέτει και τα οφέλη, τα χαρακτηριστικά και οι στόχοι μιας ενδεχόμενης κοινής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στα στατιστικά μεγέθη που σχετίζονται με την εισαγωγή και την κατανάλωση ενέργειας στο εσωτερικό της ΕΕ, τόσο συνολικά όσο και σε κάθε πόρο ξεχωριστά. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι όροι «ασφάλεια του ανεφοδιασμού» και «ενεργειακή ασφάλεια» μέσα από διαφορετικούς ορισμούς και αναλύσεις. Το κεφάλαιο κλείνει με την παρουσίαση των προκλήσεων για την ελεύθερη παραγωγή και μεταφορά των ενεργειακών πόρων στον σύγχρονο κόσμο. Στο τρίτο κεφάλαιο περιγράφεται το θεσμικό οπλοστάσιο της ΕΕ, το οποίο περιλαμβάνει οδηγίες, αποφάσεις και γνωματεύσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίες συμβάλλουν στην προώθηση μέτρων για πιο ασφαλή ενέργεια. Από το τέταρτο κεφάλαιο ξεκινάει μια προσέγγιση λιγότερο θεωρητική και περισσότερο «χειροπιαστή». Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται εκτενής ανάλυση των πόρων οι οποίοι χρησιμοποιούνται για παραγωγή ενέργειας, και δη το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, ο άνθρακας, η πυρηνική ενέργεια και οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Παρουσιάζονται παράλληλα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του καθενός, τα μεγέθη εισαγωγών και εξαγωγών από και προς την ΕΕ, τα ποσοστά εξάρτησης καθώς και παράγοντες αύξησης των τιμών. Το πέμπτο κεφάλαιο αναφέρεται στις πρωτοβουλίες της ΕΕ και των εταίρων της και τα προγράμματα που «τρέχουν» προκειμένου να εξασφαλιστούν οι απαραίτητες συνθήκες για την ενεργειακή ασφάλεια. Παρουσιάζονται οι μηχανισμοί χάραξης πολιτικής στο εσωτερικό και το εξωτερικό της ΕΕ και τα συμβατικά, τα προγραμματικά και τα χρηματοδοτικά εργαλεία. Στο έκτο κεφάλαιο περιγράφονται αναλυτικά οι περιοχές από τις οποίες προέρχονται οι ενεργειακοί πόροι και οι προμηθευτές, όπως η Ρωσία, οι περιοχές της Κασπίας και της Μαύρης Θάλασσας, της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής καθώς και η Νορβηγία. Παρουσιάζονται τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία που υπάρχουν στις σχέσεις της ΕΕ με τα κράτη αυτά, ενώ παράλληλα τονίζονται οι ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης, σε επίπεδο τόσο οικονομικό όσο και πολιτικό. Στο ίδιο ύφος, στο έβδομο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι αγωγοί οι οποίοι μεταφέρουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τις παραπάνω περιοχές, με ειδικά μνεία στα τεχνικά τους χαρακτηριστικά, το πολιτικό τους υπόβαθρο και τον ρόλο που αυτοί διαδραματίζουν στη γεωπολιτική. Τέλος, στο έβδομο και τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζονται προτάσεις, οι οποίες θεωρητικά αποτελούν λύσεις στο πρόβλημα της ασφάλειας του ανεφοδιασμού της ΕΕ, στηριζόμενες κυρίως στις υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΓΓ/ΥΕ της ΚΕΠΠΑ. Δίνονται τέλος οι κατευθυντήριες αρχές που πρέπει να ακολουθηθούν ώστε να επιτευχθούν τα αποτελέσματα σε επίπεδο διμερές, περιφερειακό και πολυμερές.