H Πάτρα από την αρχαιότητα ώς την περίοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας

Abstract

Κατά τη μακραίωνη τουρκοκρατία η Πάτρα υπέφερε τα πάνδεινα, όπως και η υπόλοιπη Ελλάδα. Ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια η Πάτρα οπισθοδρόμησε περισσότερο γιατί στα πλούσια παραλιακά της μέρη εγκαταστάθηκαν οι Τούρκοι αγάδες, μπέηδες, τσιφλικάδες και άλλοι αξιωματούχοι που καταδυνάστευαν τους ντόπιους κατοίκους, στερώντας την ελευθερία τους και αρπάζοντας το βιος τους. Εξάλλου οι συνεχείς συγκρούσεις των Τούρκων στο έδαφος της Αχαΐας με τους παλιούς αφέντες της τους Ενετούς, είχαν ως συνέπεια τις καταπιέσεις των ντόπιων, το παιδομάζωμα, την ανασφάλεια, τις ληστείες, τη φτώχεια και τη δυστυχία. Ο πληθυσμός των πόλεων και των παραλιακών περιοχών μειώθηκε αισθητά. Οι πιέσεις των Τούρκων διοικητών που είχαν την έδρα τους εκεί, οι επιδρομείς των πειρατών και η ναυτολογία των χριστιανών ραγιάδων για να υπηρετήσουν στα τουρκικά καράβια, ανάγκαζαν πολλούς κατοίκους να εγκαταλείψουν τον τόπο τους και να ξενιτευτούν. Άλλοι πάλι προτίμησαν να ανέβουν στις ορεινές και δυσκολοπλησίαστες περιοχές του νομού, όπου η τουρκική καταπίεση ήταν λιγότερό οδυνηρή. Στα ορεινά χωριά που δημιουργήθηκαν, οι κάτοικοι οργάνωσαν τη ζωή τους σύμφωνα με τις ασχολίες και τα έθιμά τους. Ο φόβος των κατακτητών τους ένωνε και τους υποχρέωνε σε συνεργασία και αλληλοβοήθεια. Κοινές ήταν οι λίγες χαρές και πολλές λύπες τους. Κοινοί ήταν οι πόθοι και οι ελπίδες τους. Αν και δεν υπήρχε μεγαλύτερη επιθυμία και καλύτερη ευχή να απαλλαχτούν από τη τουρκική σκλαβιά. Η ευχή τους ήταν ΄΄ και του χρόνου χωρίς σκυλιά΄΄ που το εύχονταν μεταξύ τους με νόημα. Μετά το πνευματικό σκοτάδι που απλώθηκε στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας, άρχισε από το 17ο αιώνα στο νομό μας κάποια σημαντική εκπαιδευτική κίνηση. Τη μόρφωση των παιδιών και των νέων στις πόλεις και κωμοπόλεις που την είχαν αναλάβει μορφωμένοι άνθρωποι, μερικοί από τους οποίους ήταν αξιόλογοι. Στην Πάτρα, την εποχή του 1650, δίδαξαν στα σχολεία και τις σχολές ο γιατρός Σοφιανόπουλος, ο Τριανταφυλλίδης, ο Μανίκας, ο Θεοχαρόπουλος και πολλοί άλλοι. Στα σχολεία της Βόστιτσας και του Διακοπτού δίδαξαν μετά το 1750 σπουδαίοι δάσκαλοι, ανάμεσά τους στους οποίους ο Δενδρινός και ο Βενέδικτος από τη Πάρο και ο σχολάρχης στη Βοστίτσα και τα Καλάβρυτα Αλέξανδρος Τσιμπουράκης. Στα Καλάβρυτα σημειώθηκε σημαντική κίνηση, γιατί τα μεγάλα Μοναστήρια της περιοχής διέθεταν μορφωμένους μοναχούς και ιερωμένους. Λειτούργησαν επίσης και πολλά κανονικά σχολεία στα χωριά της επαρχίας, στο Σοποτό, στη Κερπίνη, στην Κερτέζη, στη Στρέζοβα και αλλού.